In Nederland zijn er ongeveer 2,5 miljoen laaggeletterde mensen. Hiervan hebben 1,3 miljoen Nederlanders het Nederlands als eerste taal. Deze zogenoemde NT1-groep. Uit onderzoek is gebleken dat NT1’ers vaak afhankelijker zijn van een uitkering en minder participeren in het sociale verkeer. De mate van geletterdheid heeft een grote invloed op de structurele maatschappelijke positie van de burger. En het is dit punt waar vanuit het onderzoek is gestart.

Startende vraag

Ondanks het grote taalaanbod worden niet alle doelgroepen evengoed bereikt. Met name in Amsterdam Noord is de groep van laaggeletterdheid groter dan in andere delen van Amsterdam. Opdrachtgever Sander Havermans van gemeente Amsterdam ziet ook dat er tot nog toe weinig gebruik wordt gemaakt van het aanbod voor laaggeletterde NT1’ers. Maar ook dat deze groep moeilijk te bereiken is. Wat zijn de behoeftes vanuit deze doelgroep? En, hoe kan het aanbod hierop inspelen? Vanuit deze vragen zijn de Young Professionals Jordy Keizer en Andrea Stuit hun onderzoek gestart.

Micha

Ervaringsdeskundige Micha merkt dit ook in zijn dagelijks leven. Doordat hij laaggeletterd is, is het voor hem niet vanzelfsprekend dat hij formulieren in kan vullen of straatnamen kan lezen. Maar hij laat zich niet uit het veld slaan! Hij verzint kleine trucjes en ezelsbruggetjes om wél mee te draaien in de samenleving.

“Voorheen was het voor mij een ramp om mijn gewerkte uren in te vullen bij de gemeente Utrecht. Een echte ramp. Elke keer kom je weer iets tegen wat je hiervoor nog niet gezien had. Nu maak ik foto’s van de verschillende stappen die je moet nemen. Zo kan ik toch weer mee draaien in de maatschappij.”

Een ander voorbeeld wat hij aanhaalt is het lezen van straatnamen. Hoe kom je bijvoorbeeld op de juiste plek aan? Micha’s manier is om herkenningspunten op te zoeken en te onthouden. Bijvoorbeeld bij het witte huis links en bij de rode brug naar rechts. Het zelf (creatief) maken van hulpstukken is, volgens Micha, de manier om wél te functioneren. Micha’s advies luidt dan ook: “Niet achteruit denken, maar juist vooruit.”

laaggeletterd

Antwoorden verzamelen

De Young Professionals hebben in totaal 38 mensen geïnterviewd, waarvan er 28 laaggeletterd zijn. Uit eerdere onderzoeken is gebleken dat laaggeletterdheid een taboe is en schaamte en onzekerheid een grote rol spelen. Het onderzoek waar de Young Professionals zich op richtte was in hoeverre de doelgroep zichzelf zo ziet? Door middel van verschillende vragen werd gekeken hoe de respondenten zichzelf zien. Hieruit blijkt dat een groot deel van de doelgroep zichzelf niet als laaggeletterd ziet, ondanks dat zij op basis van de definitie van Stichting Lezen & Schrijven wel degelijk onder deze doelgroep vallen.
Het herkennen van laaggeletterdheid leidt niet altijd tot een doorverwijzing. De redenen hiervoor lopen uiteen. Het lijkt erop dat men pas wordt doorverwezen als iemand hier intrinsiek voor gemotiveerd is.

Aanbevelingen

Op basis van de resultaten van het onderzoek hebben de Young Professionals een aantal aanbevelingen gedaan aan de gemeente. Een van de aanbevelingen is meer dat de gemeente sterker op de doelgroep kan gaan inzetten. Dit door bijvoorbeeld ervaringsdeskundigen de doelgroep te laten aanspreken. Zo kan er een beleidsverandering zijn waarbij werkgevers meer aandacht geven aan het thema. Een onderdeel hiervan zou kunnen zijn om voorlichtingsbijeenkomsten te organiseren om werknemers te stimuleren om zich te ontwikkelen in het thema taal. Wanneer ‘taal’ bespreekbaar wordt gemaakt en werknemers zich hierin kunnen herkennen, is de kans groter dat de doelgroep geïnteresseerd is in het aanbod.

 

laaggeletterd